ISO 12100 เป็นมาตรฐานที่มุ่งเน้นการประเมินและการลดความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับเครื่องจักรในก่อสร้างโยธา เพื่อให้มั่นใจว่าการใช้งานเครื่องจักรนั้นปลอดภัยและไม่เป็นอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงานและบุคคลรอบข้าง มาตรฐานนี้มีความสำคัญในการออกแบบและผลิตเครื่องจักรที่มีความปลอดภัยเพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้ในกิจกรรมก่อสร้างโยธา
คำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับ ISO 12100
1. แหล่งอันตราย (Hazard) : สถานการณ์หรือเหตุการณ์ที่อาจเป็นต้นเหตุให้เกิดความเสี่ยงหรืออันตราย เช่น การทำงานบนแนวหนังสือไฟฟ้า ซึ่งอาจเป็นแหล่งอันตรายเนื่องจากการชนกับไฟฟ้า
2. ความเสี่ยง (Risk) : ความน่าจะเป็นที่อันตรายจะเกิดขึ้นรวมกับความรุนแรงของอันตรายนั้นๆ เมื่อมีโอกาสเกิด
3. อันตราย (Harm) : ความเสียหายทางร่างกายหรือสุขภาพที่อาจเกิดขึ้นเมื่อเกิดความเสี่ยงหรืออันตราย
4. มาตรการป้องกัน (Protective Measure) : การกระทำหรืออุปกรณ์ที่ออกแบบมาเพื่อลดความเสี่ยง สามารถเป็นฟังก์ชั่นของเครื่องจักรหรืออุปกรณ์ที่ติดตั้งเพิ่มเติม
5. การประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment) : กระบวนการที่ใช้ในการระบุ ประเมิน และลดความเสี่ยงของเครื่องจักร
6. ฟังก์ชั่นความปลอดภัย (Safety Function) : การกระทำของระบบควบคุมเครื่องจักรที่ช่วยให้เครื่องจักรทำงานในสภาพที่ปลอดภัย และสามารถระบุและรับมือกับความเสี่ยง
7. ระยะปลอดภัย (Safety Distance) : ระยะห่างที่เครื่องป้องกันหรืออุปกรณ์ป้องกันต้องอยู่ห่างจากเขตอันตรายเพื่อป้องกันอันตราย
8. โซนอันตราย (Danger Zone) : พื้นที่ภายในหรือรอบๆ เครื่องจักรที่มีความเสี่ยงที่ผู้ใช้หรือบุคคลรอบข้างอาจสัมผัสกับอุปกรณ์เครื่องจักรที่เคลื่อนไหว
9. อุปกรณ์จำกัด (Limiting Device) : อุปกรณ์ที่ใช้เพื่อจำกัดระยะการทำงาน การเคลื่อนไหว หรือตำแหน่งของเครื่องจักร
10. การหยุดการทำงาน (Operational Stop) : การหยุดการทำงานของเครื่องจักรโดยที่ไม่ต้องตัดการจ่ายพลังงาน
11. การหยุดฉุกเฉิน (Emergency Stop) : อุปกรณ์หรือฟังก์ชั่นที่ช่วยให้ผู้ใช้หยุดการทำงานของเครื่องจักรในกรณีฉุกเฉิน
12. ความเสี่ยงคงเหลือ (Residual Risk) : ความเสี่ยงที่ยังคงอยู่หลังจากใช้มาตรการป้องกันแล้ว
13. ความน่าเชื่อถือ (Reliability) : ความสามารถของเครื่องจักรในการทำงานในเงื่อนไขที่กำหนด
14. อุปกรณ์ที่เชื่อมต่อกัน (Interlocking Device) : อุปกรณ์ที่ช่วยให้เครื่องจักรทำงานตามลำดับที่กำหนด
การป้องกันความเสี่ยงใน ISO 12100 มีขั้นตอนหลัก คือ
- การหลีกเลี่ยงความเสี่ยง : หลีกเลี่ยงแหล่งอันตรายที่เป็นไปได้ทันที เช่น เปลี่ยนที่ตั้งเครื่องจักรหากจำเป็น
- การประเมินความเสี่ยงที่เหลืออยู่ : ประเมินความเสี่ยงที่ไม่สามารถขจัดได้ โดยคำนึงถึงความรุนแรงและความน่าจะเป็น
- บทบัญญัติของมาตรการความปลอดภัย : ใช้มาตรการป้องกันที่เหมาะสมเพื่อปกป้องผู้ใช้และบุคคลรอบข้าง
- การแจ้งผู้ใช้ : ให้ข้อมูลที่เพียงพอและชัดเจนเกี่ยวกับความเสี่ยงที่เหลืออยู่และมาตรการความปลอดภัย
- การประเมินความเสี่ยง : กำหนดขีดจำกัดของเครื่องจักรและระบุอันตรายที่เป็นไปได้
- การระบุอันตราย : รายการอันตรายที่อาจเกิดขึ้น
- การประมาณความเสี่ยง : กำหนดความรุนแรงและความน่าจะเป็นของอันตราย
- การประเมินความเสี่ยง : ตัดสินใจว่าความเสี่ยงนั้นสามารถยอมรับได้หรือต้องลดความเสี่ยง
การลดความเสี่ยงมีขั้นตอนหลักดังนี้
- การออกแบบ : ออกแบบเครื่องจักรให้ปลอดภัยและขจัดอันตราย
- มาตรการป้องกันและการป้องกันเสริม : การใช้มาตรการป้องกันเช่น สิ่งกีดขวาง ล็อค หรือฟังก์ชั่นการหยุดฉุกเฉิน
- ข้อมูลผู้ใช้ : การให้ข้อมูลสำหรับผู้ใช้เกี่ยวกับการใช้งาน การติดตั้ง และการบำรุงรักษาเครื่องจักร
สรุป
ISO 12100 เป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ในการป้องกันอันตรายและความเสี่ยงในกิจกรรมก่อสร้างโยธา โดยช่วยให้ผู้ออกแบบและผู้ผลิตสามารถพัฒนาและผลิตเครื่องจักรที่ปลอดภัยและมีความปลอดภัยสูงสุดสำหรับสิ่งแวดล้อมการก่อสร้างโยธาและผู้ใช้งานทั้งหมด
นอกจาก ISO 12100 แล้วในประเทศไทยยังมีการจัดให้มี เจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงาน ให้งานประเภทก่อสร้างเนื่องจากเป็นงานที่มีความเสี่ยงให้เกิดอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน จำเป็นต้องมีผู้เชี่ยวชาญความปลอดภัยในการดูแลความปลอดภัย ปรับมาตรฐานการทำงานให้ลดความเสี่ยงมากยิ่งขึ้น อย่าง จป เทคนิค ซึ่งย่อมากจากเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการทำงานระดับเทคนิค ที่จะวิเคราะห์ความอันตราย พร้อมจัดทำข้อเสนอแนะในการทำรูปแบบใหม่ เพื่อลดสถิติจำนวนผู้บาดเจ็บในระหว่างการทำงานขององค์กรให้มากที่สุด
ตามกฎหมายได้กำหนดให้ผู้ที่จะมาทำงานใน ตำแหน่ง จป.เทคนิค จำเป็นต้องเข้าอบรม จป เทคนิค เป็นเวลา 30 ชั่วโมง (แบ่งเป็น 5 วัน) และได้รับวุฒบัตรเพื่อใช้ยืนยันการผ่านอบรม และนำไปขึ้นทะเบียนต่อกรมสวัสดิการฯ
หากคุณสนใจหลักสูตร จป เทคนิค สามารถติดต่อได้ที่:
- โทรศัพท์ : 091-887-5136
- เว็บไซต์ : https://thaisafe.net/training-safety-officer-technical-level/